طی 250 سال اخیر سه انقلاب صنعتی نحوۀ ارزشسازی بشر را دگرگون کردهاند و جهان را تغییر دادهاند. در هر کدام از این انقلابها فناوریها، سیستمهای سیاسی و نهادهای اجتماعی همگی با هم متحول شدهاند و نه فقط صنعت، که نحوۀ نگرش انسان به خود، ارتباطش با همنوعان و تعاملش با جهان طبیعت را تغییر دادهاند.
اولین انقلاب صنعتی از آب و نیروی بخار برای مکانیکیسازی تولید استفاده کرد. انقلاب صنعتی دوم از نیروی برق برای تولید انبوه بهره گرفت. انقلاب سوم هم با اتکا به الکترونیک و فناوری اطلاعات، تولید را خودکار کرد و امروز انقلاب صنعتی چهارم، انقلابی دیجیتال که از میانههای قرن پیشین آغاز شده است، با همجوشی فناوریهایی که مرزهای بین سپرهای فیزیکی، دیجیتال و زیستشناختی را محو میکند، به پیش میرود.

به سه دلیل شدت، دامنه و تأثیر سیستمی این تحولات، میتوان گفت تحولات امروز صرفاً ادامۀ انقلاب صنعتی سوم نیستند. بلکه ظهور انقلابی چهارم و مجزا را نوید میدهند. سرعت پیشرفتهای امروز تاکنون در طول تاریخ سابقه نداشته است. وقتی انقلاب چهارم را با انقلابهای صنعتی پیشین مقایسه کنیم، میبینیم که با سرعتی نمایی در حال تکامل است، نه سرعتی خطی. در ضمن، عملاً تمام صنایع در تمام کشورها را مختل کرده است. گستره و عمق این تغییرات هم نویدبخش تحول کل نظامهای تولیدی، مدیریتی و حکمرانی است.
چالش ها و فرصت های انقلاب صنعتی چگونه است؟
انقلاب صنعتی چهارم ظرفیت افزایش سطح درآمد جهانی و بهبود کیفیت زندگی مردم گوشهوکنار جهان را دارد. درخواست تاکسی، خرید بلیت سفر، خرید کالا، پرداخت، گوشدادن به موسیقی، فیلم دیدن یا انجام بازیهای ویدیویی، بخشی از این انقلاب محسوب میشوند.
امروزه صنایع شاهد فناوریهای جدید هستند که شیوههایی کاملاً جدید برای رفع نیازهایشان خلق میکنند و نظم قبلی آنها را تغییر میدهند. فناوریهای جدید از رقبای خلاق و نوآوری سرچشمه میگیرند که برای پژوهش، توسعه، بازاریابی، فروش و توزیع با اتکا به بهبود کیفیت، افزایش سرعت، یا کاهش قیمتِ ارزش پیشنهادی میتوانند با سرعت بیشتری رقیبان خود را کنار بزنند. یکی از روندهای کلیدی، توسعۀ زیرساختهای مبتنی بر فناوری است که عرضه و تقاضا را ترکیب میکند تا ساختارهای کنونی صنایع تغییر دهد.این زیرساختهای فناوری، که سادهسازی شدهاند تا با گوشیهای هوشمند بتوان از آنها استفاده کرد، افراد و داراییها و دادهها را همگام میکنند و روشهایی کاملاً جدید برای مصرف کالاها و خدمات در فرایند ایجاد میکنند.

تأثیرات اصلی انقلاب صنعتی چهارم در تحولات کسبوکارها بر موارد زیر مشهود است:

انتظارهای مشتری

ارتقای محصول

نوآوری مشارکتی

ساختارهای سازمانی
تأثیرات اصلی این انقلاب بر دولت ها چگونه خواهد بود؟
زمانی که جهانهای فیزیکی، دیجیتال و زیستشناختی به یکدیگر میپیوندند، زیرساختها و فناوریهای جدید بیشاز پیش به شهروندان امکان میدهند تا با دولتها مشارکت کنند، صدای خود را به گوش آنها برسانند، خود را با دولت همسو کنند و یا حتی نظارت مقامات دولتی را بیاثر کنند. همزمان، دولتها قدرتهای فناورانۀ جدیدی به دست میآورند تا با اتکا به سیستمهای نظارتیِ گسترده و توانایی کنترل زیرساختهای دیجیتال، بیشتر از قبل بر مردم نظارت کنند. گرچه در نهایت دولتها با فشار بیشتر برای تغییر رویکرد فعلی خود به سیاستگذاری و مشارکت عمومی روبهرو میشوند. در این زمان توانایی سیستمهای دولتی و مقامات حکومتی برای سازگاری است که بقای آنها را تعیین میکند. اگر دولتها بتوانند تغییرات و نوآوری های این دوره را با آغوش باز بپذیرند و ساختارهایشان را به میزانی از شفافیت و کارایی برسانند که به آنها امکان دهد مزیت رقابتی خود را حفظ کنند، دوام خواهند آورد. اگر نتوانند متحول شوند، با مشکلات روافزون مواجه خواهند شد.
نتیجه گیری
نه فناوری و نه نظامآشوبی ناشی از آن هیچکدام نیرویی خارجی نیستند که خارج از کنترل انسان ها باشند. همۀ ما در قالب تصمیمهایی که هرروز در مقام شهروند، مصرفکننده و سرمایهگذار میگیریم، مسئول هدایت این تکامل هستیم. لذا باید این انقلاب را به سمت آیندهای هدایت کنیم که بازتابندۀ اهداف و ارزشهای مشترک ما باشد.